• de leden van de groepering oefenen op geregelde wijze een activiteit uit die op grond van dit artikel vrijgesteld is of waarvoor zij niet belastingplichtig zijn. De vrijgestelde handelingen of de handelingen waarvoor de leden niet belastingplichtig zijn, vertegenwoordigen een overwegend deel van de activiteit van de leden
• de activiteiten van de groepering bestaan in het verrichten van diensten aan haar leden die direct nodig zijn voor hun vrijgestelde activiteit of voor hun activiteit waarvoor zij niet belastingplichtig zijn. Als de groepering ook handelingen verricht aan niet-leden, vertegenwoordigen de handelingen verricht aan haar leden een overwegend deel van de activiteit van de groepering
• de aan elk lid aangerekende vergoeding vertegenwoordigt alleen de terugbetaling van zijn aandeel in de door de groepering gedane gezamenlijke uitgaven
• de vrijstelling leidt niet tot concurrentieverstoring.

De fiscus becommentarieert deze nieuwe vrijstelling in zijn circulaire nr. 31 van 2016.

• Belangrijk is dat het om een zelfstandige groepering moet gaan, een afzonderlijke entiteit, met of zonder rechtspersoonlijkheid. In het laatste geval moet de groepering onder andere een eigen naam hebben. Een van de betrokken organisaties kan dus niet zelf de zelfstandige groepering (‘kostendelende vereniging’) zijn
• De groepering moet in hoofdzaak, dus meer dan 50%, diensten verrichten die vrijgesteld zijn op basis van artikel 44, § 2bis Wbtw.
• De leden moeten overwegend, dus voor meer dan 50%, van btw vrijgesteld zijn op basis van artikel 44 Wbtw (zie v&a) of niet aan btw onderworpen zijn.
• De vergoeding die elk lid aan de zelfstandige groepering verschuldigd is voor de diensten die aan hem zijn verleend, stemt overeen met zijn aandeel in de door de groepering gezamenlijk gedane uitgaven voor die dienstverrichting. Is een correcte doorrekening niet mogelijk, dan aanvaardt de fiscus dat die aanrekening gebeurt met een raming op basis van relevante criteria zoals de bestede tijd, de omzet van elk lid, enz.
• De groepering mag geen winst nastreven met de diensten die ze voor haar leden verricht. Als er winst is, mag de groepering die niet uitkeren onder haar leden maar moet ze die aanwenden voor de instandhouding of het verbeteren van haar diensten voor haar leden.

Aangezien de circulaire aan de vrijstelling voor diensten door zelfstandige groeperingen een ruimere draagwijdte toekent dan wat uit een strikte lezing van de wet blijkt, moet elk geval toch op zijn eigen feitelijke omstandigheden geanalyseerd en beoordeeld worden.
Dat blijkt ook uit de commentaar van de fiscus op de voorwaarde dat de vrijstelling voor zelfstandige groeperingen niet concurrentieverstorend mag zijn. De fiscus kan bij een controle de vrijstelling weigeren als hij oordeelt dat die  tot concurrentieverstoring leidt, en zelfs met retroactieve werking btw vorderen op verrichte handelingen.

Neem in geval van twijfel contact.

Aanmelding bij fiscus

Ten laatste tegen 31 januari 2017 moesten bestaande zelfstandige groeperingen, voor zover dat nog niet het geval was, zich kenbaar maken bij de fiscus.

Elke nieuwe zelfstandige groepering (die uitsluitend diensten verricht die zijn vrijgesteld of waarvoor zij niet de hoedanigheid van belastingplichtige heeft), moet bij de aanvang van haar activiteit daar aangifte van doen bij het btw-controlekantoor waaronder zij ressorteert, binnen de maand volgend op de aanvang van de activiteit. De groepering moet daarbij een lijst voorleggen van haar leden en van de aard van hun activiteit. Bij elke toetreding of vertrek van een lid, bij wijziging van de activiteit van de groepering of van één van haar leden of bij stopzetting van de activiteit, moet de groepering binnen een maand het btw-kantoor inlichten.

Ook elke andere zelfstandige groepering moet bij het btw-controlekantoor waaronder zij ressorteert, binnen de maand na aanvang van haar activiteit een lijst voorleggen van haar leden met de aard van hun activiteit. Zij moet telkens binnen de maand het btw-kantoor inlichten over toetreding of vertrek van een lid of wijziging van de activiteit van één van haar leden.